De ondernemingsraad in het arbeidsrecht

De werkzaamheden in de ondernemingsraad worden uitgevoerd als een ereambt. Dit is beschreven in artikel 37 I van de Wet op de ondernemingsraden (BetrVG); de leden van de ondernemingsraad moeten voor deze activiteit echter van hun werk worden vrijgesteld. Het kan ook zijn dat de werkzaamheden voor de ondernemingsraad buiten de normale werkuren vallen. In dat geval heeft de werknemer recht op aansluitend verlof met doorbetaling van zijn of haar salaris. Ook de leden van de ondernemingsraad hebben de mogelijkheid om extra vrije tijd aan te vragen. Dit kan dan worden gebruikt voor opleiding of educatieve evenementen. Het is echter alleen belangrijk op te merken dat deze maatregelen de deelnemer opleiden voor het werk van de ondernemingsraad. 

In dit kader heeft elk lid recht op ten minste drie weken van deze opleidingstijd per zittingsperiode van de ondernemingsraad. Indien het lid van de ondernemingsraad naar eigen goeddunken geen vrije tijd nodig had voor zijn taak, hoeft hij niet te vrezen voor terugbetaling van zijn salaris. In dat geval moet de werkgever het OR-lid toch zijn volledige salaris betalen. Evenmin mag de werkgever het lid van de ondernemingsraad een waarschuwing geven wegens werkverzuim. Een onjuiste beoordeling van de vrije tijd levert geen plichtsverzuim van de werknemer/het lid van de ondernemingsraad op.

Tenzij OR-leden permanent van hun normale taken zijn ontheven, hoeven zij de werkgever niet om toestemming te vragen telkens wanneer zij een OR-activiteit willen uitvoeren. In dergelijke gevallen wordt het lid van de ondernemingsraad veeleer automatisch van zijn werkzaamheden ontheven indien de voltooiing van de taak rechtstreeks vereist is. Goedkeuring van de vrijgave is derhalve niet direct noodzakelijk. Onmiddellijke verwijdering van de werkplek is echter niet toegestaan. De werknemer of het lid van de ondernemingsraad moet zich eerst afmelden bij zijn of haar leidinggevende en vervolgens weer aanmelden wanneer hij of zij terugkeert naar de werkplek. Bij de afmelding moet de werknemer bij benadering de duur en de plaats van het werk aangeven. 

Het doel van deze uitschrijving is de werkgever in staat te stellen op korte termijn te reageren op de afwezigheid van het OR-lid. Dit geeft de werkgever de mogelijkheid om het werk anders in te delen of een vervanger in te zetten. Het lid van de ondernemingsraad is niet verplicht zijn toezichthouder nadere informatie te verstrekken. Indien de toezichthouder echter weigert het OR-lid aan het werk te laten deelnemen omdat het eigenlijke werk hem belangrijker lijkt, heeft het OR-lid de mogelijkheid om kort toe te lichten welke OR-activiteit op dat moment noodzakelijk is. Hij hoeft zich niet volledig en gedetailleerd uit te leggen. Als het mogelijk is de activiteiten van de ondernemingsraad uit te stellen, moet dat gebeuren. 

De uitschrijving en herinschrijving van het OR-lid zijn verplichtingen uit hoofde van zijn arbeidsovereenkomst, die hij moet nakomen. Indien dit niet het geval is, kan het niet aftekenen of niet terugmelden gevolgen hebben in het kader van de arbeidswetgeving. Het is ook mogelijk dat de ondernemingsraad onder werktijd kantooruren instelt, waarvan de gewone werknemers gebruik kunnen maken als zij behoefte hebben aan een gesprek. Met de werkgever moet echter worden overlegd wanneer en in welke mate deze kantooruren plaatsvinden. Als een werknemer deze kantooruren tijdens zijn eigen werktijd bijwoont, hoeft hij niet bang te zijn dat de werkgever zijn loon voor deze tijd zal inhouden. Dat zou niet toelaatbaar zijn.

De leden van de ondernemingsraad hebben eveneens een gelijke aanspraak op hun normale bezoldiging. Tijdens het lidmaatschap van de ondernemingsraad moet de werkgever dus het salaris doorbetalen dat het OR-lid in zijn normale baan zou hebben verdiend. Naast het normale salaris bestaat er ook aanspraak op andere salariscomponenten die men zou hebben ontvangen als men normaal had gewerkt. Dit omvat bijvoorbeeld bonussen voor overwerk of nachtdiensten. Zondag en vakantie toeslagen of sociale uitkeringen. Er is ook een verder recht op vakantiegeld, kerstbonussen, kapitaalvormende uitkeringen of winstdeling of commissies indien deze reeds zijn uitbetaald.

De algemene kosten van een ondernemingsraad komen volledig voor rekening van de werkgever. Evenzo is de werkgever verplicht passende maatregelen te nemen voor het werk van de ondernemingsraad. De werkgever moet bijvoorbeeld werkruimte en middelen ter beschikking stellen. Als er op de werkplek geen geschikte ruimte is (bijvoorbeeld voor het houden van een vergadering), kan een ruimte buiten de werkplek worden gehuurd. Een bijeenkomst in de open lucht kan alleen onder bijzondere omstandigheden en in de geschikte tijd van het jaar worden overwogen. 

Normaal gesproken is de werkgever verantwoordelijk voor het huren van de ruimte buiten het bedrijf. De ondernemingsraad mag niet onafhankelijk optreden vanwege de kosten die de werkgever draagt. Een andere regeling met de werkgever lijkt echter mogelijk. De werkgever moet ook zorgen voor informatie- en communicatietechnologie en kantoorpersoneel. De werkgever is ook verplicht de kosten van de verkiezing van de ondernemingsraad te dragen.