Vorderingen van nabestaanden

uit de bedrijfspensioenregeling

Als de begunstigde van het bedrijfspensioen overlijdt, heeft de echtgenote van de overledene recht op een weduwepensioen. Het recht voor nabestaanden is echter afhankelijk van bepaalde factoren. Aangezien het weduwenpensioen en het wettelijk pensioen in de wet ongeveer hetzelfde worden behandeld, moet ook aan soortgelijke voorwaarden worden voldaan om een effectieve aanspraak te kunnen maken.

Ten eerste moet het huwelijk ten minste twaalf maanden hebben geduurd, wil de weduwe recht hebben op het kleine weduwenpensioen. Dit wordt slechts gedurende maximaal twee jaar betaald en omvat 25 procent van het feitelijke bedrijfspensioen. Om aan de voorwaarden voor het grote weduwenpensioen te voldoen, moet de overlevende ook ten minste 45 jaar oud zijn of een aantoonbare vermindering van de verdiencapaciteit hebben. Het pensioen bedraagt dan 55 procent van het feitelijke bedrijfspensioen. Bovendien kunnen overlevende kinderen recht hebben op een wezenpensioen uit het bedrijfspensioen van de overleden ouder. Er zij echter op gewezen dat het totale bedrag van het uitgekeerde nabestaandenpensioen niet hoger mag zijn dan het bedrag van het overeengekomen bedrijfspensioen.

Voorts moet er rekening mee worden gehouden dat in sommige gevallen van rechtmatig belang van de werkgever het weduwen- en weduwnaarspensioen door bepaalde clausules kan worden uitgesloten. Deze beperkingen mogen echter geen onredelijk nadeel voor de pensioengerechtigde inhouden. Zo werd in een baanbrekende uitspraak van het Bundesarbeitsgericht (BAG, arrest van 19 februari 2019, 3 AZR 150/18) een beding onontvankelijk verklaard waarin het nabestaandenpensioen afhankelijk werd gesteld van een tienjarig bestaan van het huwelijk. 

Het Bundesarbeitsgericht vond de termijn van tien jaar willekeurig en oordeelde dat de termijn het doel van het nabestaandenpensioen in gevaar bracht. In dit specifieke geval was er geen intrinsiek verband met de arbeidsverhouding. Volgens de rechtspraak van het Bundesarbeitsgericht is een minimumhuwelijksperiode alleen passend wanneer deze duidelijk dient om een nabestaandenpensioen voor zogenaamde pensioenhuwelijken uit te sluiten. Deze huwelijken worden meestal gesloten vlak voor het verwachte overlijden van de echtgenoot, voornamelijk om de echtgenoot een pensioenuitkering toe te kennen.

Andere beperkende clausules daarentegen zijn inmiddels door de rechter erkend. Bijvoorbeeld de zogenaamde clausule van het late huwelijk. Het is toegestaan om het overlevingspensioen uit te sluiten als het huwelijk laat is gesloten. Dit kan het geval zijn als het huwelijk plaatsvindt na het verzekerde feit of als het huwelijk plaatsvindt na de leeftijd van 62 jaar, waarbij deze leeftijd de relevante leeftijdsgrens is waarop de toekenning van het ouderdomspensioen volgens de pensioenregeling moet beginnen.

De mogelijkheid van een ouderdomsclausule en dus de uitsluiting van een weduwe- of weduwnaarspensioen wordt nog steeds wettelijk erkend als het leeftijdsverschil tussen de echtgenoten uitzonderlijk groot is. Evenals bij de clausule inzake het late huwelijk moet de gekozen afstand echter redelijk en noodzakelijk zijn. Het Bundesarbeitsgericht heeft onder meer bevestigd dat een verschil van 15 jaar passend is. Het is ook mogelijk om het bedrag van het nabestaandenpensioen elk jaar met vijf procent te verlagen. 

Er wordt echter betwist hoe de zaak moet worden beoordeeld indien het leeftijdsverschil tussen de echtgenoten slechts tien jaar bedraagt. De veronderstelling van een uitsluiting wordt ondersteund door het feit dat het leeftijdsverschil van tien jaar doorgaans aanzienlijk groter is dan het gebruikelijke verschil. Bovendien valt in het onderhavige geval te verwachten dat de echtgenoten met een dergelijk leeftijdsverschil hun leven al zo hebben ingericht dat de ene echtgenoot een deel van zijn of haar leven zonder de andere doorbrengt.