De rechtsgrondslag voor een ondernemingsovereenkomst is afgeleid van § 77 BetrVG. Een bedrijfsovereenkomst is een overeenkomst tussen de werkgever en de Ondernemingsraad. De bedrijfsovereenkomst regelt de rechten en plichten van de werknemers, de werkgever of de Ondernemingsraad van de onderneming. In de overheidssector zijn er geen bedrijfsovereenkomsten, maar zogenaamde dienstverleningsovereenkomsten, die worden gesloten tussen de personeelsraad en het departement. Moeten er verschillende Ondernemingsraden Indien er binnen een onderneming verschillende ondernemingsraden zijn, moet uit deze verschillende ondernemingsraden een centrale ondernemingsraad worden gevormd. Ondernemingsraden worden vastgesteld. 

De algemene ondernemingsraad bestaat uit één of twee leden van elke afzonderlijke ondernemingsraad. De centrale ondernemingsraad is echter niet superieur aan de afzonderlijke ondernemingsraden. In het geval van moedermaatschappijen en dochterondernemingen kan een groepsondernemingsraad worden ingesteld, die dan besluiten neemt voor het gehele concern en vervolgens ook de bedrijfs- of groepsovereenkomsten.

De bedrijfsovereenkomst moet schriftelijk zijn en door beide partijen zijn ondertekend. Normaal gesproken regelen ondernemingsovereenkomsten bijvoorbeeld de kledingvoorschriften, rookverboden, arbeidstijdmodellen of zelfs vakantiedagen en gezondheid en veiligheid op het werk. Niet alles kan echter in een ondernemingsovereenkomst worden geregeld. Verdere of aanvullende regelingen die normaliter reeds bij collectieve overeenkomst zijn vastgesteld, zijn niet rechtsgeldig. Dit is slechts anders indien de collectieve arbeidsovereenkomst uitdrukkelijk regeling bij ondernemingsovereenkomst toestaat. Deze clausule in de collectieve overeenkomst wordt ook wel openingsclausule genoemd. De regelgevende bevoegdheid van de ondernemingsovereenkomst is dus beperkt, maar heeft een directe en dwingende werking.

De gesloten overeenkomst moet door de werkgever bekend worden gemaakt. Daartoe is het voldoende als de ondernemingsovereenkomst op een geschikte plaats op de werkplek is opgehangen of opgehangen. De werking van een ondernemingsovereenkomst in haar vorm is onbeperkt. Zij kan echter worden beëindigd met een regelmatige opzeggingstermijn van 3 maanden of worden vervangen door een nieuwe. Een arbeidsovereenkomst kan echter ook automatisch worden beëindigd door een tijdslimiet, een beëindigingsovereenkomst tussen de partijen, het einde van de arbeidsperiode of de beëindiging van de overeenkomst zelf. Ondernemingsraad (indien de vennootschapsovereenkomst daaraan gebonden was), de insolventie van de vennootschap, of anders door een Overdracht van het bedrijf. Gedeeltelijke beëindiging van de overeenkomst inzake werken is niet mogelijk. De inhoud van een ondernemingsovereenkomst kan dus alleen in zijn geheel of helemaal niet geldig zijn. 

Uitzonderingen op deze algemene regel bestaan alleen als de werkgever en de ondernemingsraad in de ondernemingsovereenkomst een eventuele gedeeltelijke beëindiging zijn overeengekomen. Gedeeltelijke beëindiging van de overeenkomst is echter alleen mogelijk als het deel dat blijft bestaan op zichzelf zinvol is en een gesloten regeling vormt. Indien een overeenkomst inzake werken is opgezegd, heeft deze echter effect volgens § 77 VI BetrVG na. Dit betekent dat de beëindigde bedrijfsovereenkomst blijft bestaan totdat er een nieuwe regeling is tussen Ondernemingsraad en de werkgever. Dit geldt echter alleen voor bedrijfsovereenkomsten waarbij een besluit van de bemiddelingscommissie in de plaats kan komen van de overeenkomst tussen de werkgever en de ondernemingsraad.

Een ondernemingsovereenkomst is zinvol als de werkgever een regeling wil treffen waarvoor meestal de positieve instemming van de ondernemingsraad nodig is. Indien de ondernemingsraad daarentegen betrokken is bij aangelegenheden die onder de medezeggenschap vallen, kan hij zelfs zelf maatregelen initiëren via zijn initiatiefrecht.

De werkingssfeer van een bedrijfsovereenkomst geldt voor bijna alle werknemers van het bedrijf. De gesloten overeenkomsten gelden ook voor werknemers die na het sluiten van een ondernemingsovereenkomst in dienst treden. De ondernemingsovereenkomst heeft dus gevolgen voor alle toekomstige werknemers. Een ondernemingsovereenkomst is echter niet van toepassing op personen die vallen onder de § 5, leden 2, 3 en 4, van de BetrVG. val. Deze vallen niet onder de bepalingen van een vennootschapsovereenkomst. Dit zijn bijvoorbeeld wettelijke vertegenwoordigers of een lid van een uitvoerend orgaan of leidinggevend personeel uit hoofde van de arbeidsovereenkomst van de onderneming.

In principe moet een onderscheid worden gemaakt tussen twee soorten ondernemingsovereenkomsten. De eerste van de twee is de afdwingbare ondernemingsovereenkomst. In dit geval heeft de ondernemingsraad, zoals gezegd, een eigen medezeggenschapsrecht. Indien de werkgever weigert een ondernemingsovereenkomst te sluiten, kan de ondernemingsraad, overeenkomstig § 87 BetrVG beroep bij de bemiddelingscommissie. De definitieve beslissing van de bemiddelingscommissie komt in de plaats van het akkoord tussen de werkgever en de ondernemingsraad. 

Op die manier kan de werkgever dus gedwongen worden om het te doen. Het tweede type arbeidsovereenkomst is de vrijwillige arbeidsovereenkomst. Deze overeenkomsten regelen alles waarbij de ondernemingsraad geen medezeggenschapsrecht heeft. De § 88 BetrVG is niet sluitend en er worden alleen voorstellen voor onderwerpen gedaan. Een ondernemingsovereenkomst kan dus alleen op die manier worden gesloten als de werkgever en de ondernemingsraad het eens zijn over de inhoud ervan.

Bij de vraag welke wet en welk beginsel op de individuele werknemer van toepassing zijn, ontstaat niet zelden verwarring. Vaak rijst de vraag welke rechtsbron kan worden gebruikt. Is mijn eigen arbeidsovereenkomst, de CAO of de ondernemingsovereenkomst op mij van toepassing? De algemene regel is dat de arbeidsovereenkomst en de collectieve arbeidsovereenkomst normaliter voorrang hebben. Het gunstigheidsbeginsel moet echter in acht worden genomen. Dit betekent gewoon dat de regeling wordt gebruikt die gunstiger is voor de werknemer. 

Als er een ondernemingsovereenkomst bestaat, hoeft deze niet uitdrukkelijk in de arbeidsovereenkomst te worden vermeld, maar is zij toch van toepassing. Evenzo hoeft de werknemer niet per se op de hoogte te zijn van de ondernemingsovereenkomst om deze op zijn arbeidsverhouding te kunnen toepassen. Het loutere bestaan van de overeenkomst is voldoende.

De uitvoering van de gesloten en geldige arbeidsovereenkomst valt dan onder de verantwoordelijkheid van de werkgever en alleen de werkgever. De ondernemingsraad mag zich niet bemoeien met het beheer van de onderneming. Indien de werkgever een ondernemingsovereenkomst echter niet naleeft of uitvoert, kan de ondernemingsraad een arbeidsrechtelijke procedure aanspannen om de werkgever te dwingen de overeenkomst uit te voeren.